พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) ได้รับการศึกษาและถ่ายทอดวิชาความรู้สรรพวิทยา จากพระอาจารย์และนักปราชญ์ผู้รู้ทั้งหลาย จนมีความรู้ความสามารถด้านภาษาขอม ภาษาธรรม อักษรไทยน้อย อักขระไทย จารีตประเพณี ตำราพิชัยสงครามและคาถาอาคมตามยุคสมัย

พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) เมื่อครองเมืองพิบูลมังสาหาร ได้ปกครองตามฮีตคองครรลองธรรมของเจ้าเมืองที่พึงปฏิบัติด้วยความวิริยะอุสาหะ เป็นเจ้าเมืองที่มีความรู้ ความสามารถ มีสติปัญญาเฉียบแหลม และเป็นนักรบผู้กล้าหาญ

ในปี พ.ศ. 2418 เกิดกบฏฮ่อที่อาณาจักรล้านช้าง (เวียงจันทร์-หลวงพระบาง) พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) ได้เกณฑ์ไพร่พลและยกกำลังไปร่วมสมทบกับทัพหลวง ทำสงครามปราบฮ่อจนสงบราบคาบและได้ชัยชนะกลับมา